Voor Stichting MBO Dordrecht ging ik in opdracht van de gemeente Dordrecht en later bij de gemeente Papendrecht op bezoek bij bedrijven om hen over het onderwerp laaggeletterdheid te ondervragen. Het doel? Ontdekken of laaggeletterdheid speelt binnen de bedrijven. Spoileralert: dat was inderdaad het geval… Goed om te weten, want er zijn plekken waar je terechtkunt als je te maken hebt met het onderwerp. En zo kan vraag en aanbod bij elkaar worden gebracht.
Wanneer ben je laaggeletterd?
Als je laaggeletterd bent, heb je moeite met lezen en schrijven, vind je rekenen lastig en/of heb je weinig digitale vaardigheden. Het gaat dus niet alleen om je schrijf- en leesvaardigheden, en het betekent ook niet dat je helemaal niet kan lezen en schrijven. Het betekent dat je het moeilijk vindt. Cijfers geven aan dat 1,3 miljoen Nederlanders in de beroepsbevolking moeite heeft met lezen en schrijven. Dat is nogal wat! Waarom horen we er dan zo weinig over?
Taboe op laaggeletterdheid
Er heerst een taboe op laaggeletterdheid. Het is nogal wat om te vertellen dat je het lastig vindt om de teksten op een website te lezen, het vergt behoorlijk wat moed om aan te geven dat je dat ene formulier niet in kunt vullen… Dus verzinnen mensen trucjes en smoesjes om te verbloemen dat ze er moeite mee hebben. ‘Ik neem het wel mee naar huis, ik heb er nu geen tijd voor’, of ‘ik heb mijn leesbril niet bij me, dus ik doe het later wel,’ zijn voorbeelden van uitvluchten die worden opgevoerd. Er zijn er meer: in de gesprekken die ik heb gevoerd heb ik veel verschillende smoesjes voorbij horen komen.
Bewustwording over laaggeletterdheid
‘Je ziet het pas als je het weet,’ hoorde ik een van de betrokken partijen zeggen tijdens een bijeenkomst over het onderwerp. En precies zo heb ik het ervaren tijdens de gesprekken die ik voerde. Er waren namelijk best wel wat bedrijfsfunctionarissen die voorafgaand aan de gesprekken stellig beweerden dat laaggeletterdheid binnen hun bedrijf niet speelde, of in ieder geval geen probleem vormde, maar nadat zij meer informatie hadden gekregen, keken zij er toch wat anders tegenaan. Zij herkenden de signalen. Pas als je weet hoe je het kan herkennen, ga je het zien. En dan komt het proces van bewustwording op gang. Heel belangrijk, want het is tijd dat het taboe op het onderwerp doorbroken wordt. Op die manier kan de weg vrijgemaakt worden om er iets aan te doen.
Wat kun je doen aan laaggeletterdheid?
De bewustwording vergroten is dus een grote stap als het gaat om het aanpakken van laaggeletterdheid. Daarnaast zijn er diverse partijen die ondersteuning kunnen bieden als het gaat om de aanpak van laaggeletterdheid binnen bedrijven. Stichting Lezen en Schrijven is er eentje van, maar de plaatselijke bibliotheken hebben ook bijna overal wel een aanbod voor mensen die te maken hebben met laaggeletterdheid. Daarnaast zijn er bij de gemeente contactpersonen die benaderd kunnen worden om informatie in te winnen.
Mijn visie op laaggeletterdheid
Ook voor mij was dit project een eyeopener. Ik zit namelijk lekker in mijn eigen bubbel (net als jij?), waarin bijna iedereen met wie ik werk met taal bezig is. Verhalen redigeren, plannen schrijven, boeken uitbrengen: laaggeletterdheid komt in deze bubbel niet voor. En dan sta je er niet bij stil dat er mensen zijn die het al lastig vinden om een ansichtkaartje te schrijven, of een Whatsapp-berichtje te sturen. Maar het is goed om erbij stil te staan en om er begrip voor te hebben. Zo kunnen we met elkaar het taboe doorbreken en de bewustwording vergroten. Dat maakt het voor mensen die ermee te maken hebben minder moeilijk om er open over te zijn.
Het was heel leuk en leerzaam om betrokken te zijn bij dit waardevolle project, dank aan Stichting MBO Dordrecht, de gemeente Dordrecht en de gemeente Papendrecht!